Bonsai kweken
Een bonsai bestaat uit een platte schaal met daarin minstens één plant die een miniatuurversie is van een 'in het wild bestaande' boom. Hoewel 'bonsai' (bon = pot/schaal, sai = plant/beplanting) een Japans woord is, is deze manier van planten kweken waarschijnlijk in China ontstaan.
Zelf een bonsai kweken
Zelf een bonsai kweken is minder moeilijk dan vaak wordt gedacht maar vergt wel enige aandacht en geduld. Om een natuurgetrouw resultaat te krijgen doet u er goed aan de natuur te bestuderen. Foto's van door u bewonderde landschapsbeplanting kunnen een handig hulpmiddel zijn om tot een tevredenstellend resultaat te komen. Maar natuurlijk is elke plant uniek, en komt enige flexibiliteit en fantasie zoals bij zo veel dingen in het leven goed van pas.
Voor bonsai geschikte planten
Veel plantensoorten zijn geschikt voor de bonsaikweek al heeft de ene plant een interessantere takken-, stam- en of wortelstructuur dan de andere en zijn planten met grote vruchten, bloemen of bladeren vanzelfsprekend minder ideale kandidaten. U kunt een bonsai opkweken uit een zaadje, uit een stek of indien u minder geduld heeft, uit een plant uit het tuincentrum. Hoewel de laatstgenoemde optie tijd bespaart, zal het over het algemeen wel moeilijker zijn om een gewenste vorm te scheppen. Vergeet niet dat wanneer u een bonsai opkweekt uit een zaailing of stek, de groei versnelt wanneer u deze (indien sterk genoeg) een tijd in de volle grond zet.
Bonsaistijlen
Indien u bijvoorbeeld een wortelstructuur gelijkend op die van een op de Cambodjaanse tempel Ta Prohm groeiende boom nastreeft, kunt u beter al jong de wortels van de plant over een mooie rots draperen. (Met enttape kunnen de wortels worden vastgemaakt aan de steen waarna de plant voor een jaar tot de basis van de stam in een pot met scherp zand moet worden gezet.) Deze wortels-over-een-rotsstijl is slechts één van de mogelijke stijlen. U kunt bijvoorbeeld ook kiezen voor groepsbeplanting waarbij u de illusie van een groep bomen of bos creëert. 'Saikei' staat voor 'landschap in een schaal' en bij de cascadestijl groeit de plant buiten de pot naar beneden.
Bonsai in een schaal
Elke bonsai is vanuit een bepaalde hoek op zijn mooist. Deze zijde moet uiteraard het vooraanzicht zijn. Mooie bochten in de stam moeten vanuit dit gezichtspunt zijwaarts gaan om gezien te worden terwijl de top van de boom naar voren moet groeien. De eerste takken van de bonsai bevinden zich meestal op ongeveer een derde van de stamhoogte. U kunt beginnen met een klein formaat bonsai of een grotere. De meeste bonsai zijn tussen de vijftien en zestig centimeter groot. Bedenk hierbij dat een grotere bonsai een grotere schaal nodig heeft en dus meer ruimte en geld kost. Wanneer u een ovale of rechthoekige schaal gebruikt is het voor het natuurlijke effect beter de plant niet precies in het midden te zetten. De beste plaats in de schaal hangt voorts af van de vorm van de boom. U zult zelf waarschijnlijk wel zien wanneer de verhouding op zijn mooist zijn. Om te voorkomen dat het grondmengsel door de gaten in de onderzijde van de schaal verdwijnt, kunt u deze gaten met stukjes kunststof gaas afdekken. Met koperdraad kunt u het gaas vastklemmen. Om de plant in de schaal te laten passen zullen niet alleen de takken maar ook de wortels gesnoeid moeten worden. Lange naar beneden groeiende wortels moeten worden verwijderd, mooie oppervlakte wortels moeten worden gespaard, en door de wortels in een soort stervorm te knippen kan de ontwikkeling van haarwortels dicht bij de stam worden bevorderd.
Bonsaigereedschap
Hoewel u al veel kunt bereiken met een doorsnee scherpe schaar, uw vingers en een draadtang, is het voor het precieze werk handig de juiste gereedschappen in het bezit te hebben. De belangrijkste bonsaigereedschappen zijn een snoeischaar met scherpe spitse punten voor takken tot ongeveer zes millimeter, een langbenige schaar voor het fijnere werk, een concaaftang voor het verwijderen van takken zonder dat er een stompje overblijft, een wortelhaak voor het ontwarren van de wortels, en een draadtang voor het knippen van het aluminium- of koperdraad. Wil je in één keer al het nodige gereedschap in huis hebben? Dan zijn er ook complete gereedschapsets verkrijgbaar.
Bonsai bedraden
Door de bonsai te bedraden met (bijvoorbeeld) koperdraad van verschillende diktes, kunnen takken in een gewenste richting worden geleid. U kunt het draad het beste in een hoek van 45 graden om de stam en takken wikkelen. Omwikkel zo mogelijk twee takken tegelijk voor efficiënte verankering. Houd in de gaten dat het draad niet in de tak of stam ingroeit want dit levert lelijke wonden op. Afhankelijk van het soort hout, de dikte en de leeftijd, zal het draad ergens tussen de drie maanden en een jaar moeten blijven zitten.