Tuinverlichting en Buitenverlichting
(Direct naar productvergelijker.) In een onlangs opgeleverde nieuwbouwwijk brandt vanaf de avondschemering tot aan het ochtendgloren de aan schuurtjes bevestigde buitenverlichting constant. Een schakelaar voor het handmatig aan/uitzetten ontbreekt. En waarom zou je die ook nodig hebben? Ledlampen zijn zuinig en hebben een lange levensduur dus wat betreft de kosten maakt het weinig uit of het licht of donker is. Deze manier van redeneren waarbij het kostenplaatje doorslaggevend is, is echter fout. Net zoals bij het verplaatsen van arbeid naar lagelonenlanden of het vliegtuig pakken omdat een vliegticket goedkoper is dan een treinticket, gaat er iets mis als je 's avonds en 's nachts buiten de verlichting laat branden omdat het vrijwel niets kost. Waar we in het eerste geval de arbeidsomstandigheden van mensen ver weg en milieuvervuiling door ouderwets vieze fabrieken en een veel te grote (maar lekker goedkope) kledingstapel over het hoofd zien en in het tweede geval onder meer de schadelijke uitstoot van vliegtuigen, zien we in het geval van de buitenverlichting / tuinverlichting de natuur over het hoofd. Het leven van dieren en planten wordt namelijk nogal verstoord doordat we overal de lampen laten branden. Insecten blijven rond lampen cirkelen, vogels gaan vroeger fluiten en blad blijft langer aan bomen hangen. Hoewel sommige dieren zoals dwergvleermuizen kunnen profiteren van een makkelijk maaltje bij een lantaarnpaal, is het waarschijnlijk dat over het geheel genomen de negatieve gevolgen groter zijn, zoals ook voor de langzamere vleermuizen die vanwege roofvogels de verlichting mijden. Bekend is dat veel dieren die in een verlicht gebied wonen minder nakomelingen krijgen. Ook bij een lage lichtintensiteit zijn veel negatieve effecten gemeten (NewScientist, 02-2021). Veel is echter ook nog onbekend. Maar net zoals een kleine temperatuurstijging via via grote gevolgen kan hebben op ons mensen, zou dit ook het geval kunnen zijn bij lichtvervuiling. Voor de bestuiving van gewassen zijn we immers grotendeels afhankelijk van onze kleinere planeetgenoten. Omdat het voor ons mensen maar een kleine moeite lijkt te zijn om door meer gebruik te maken van bewegingsmelders en tijdschakelaars de natuur donker te houden of te krijgen, moeten we dit misschien maar doen. Bovendien is een donkere avond en nacht ook voor onszelf (o.a. onze huid) gezond en als we goed ons best doen kunnen we misschien weer meer van een mooie sterrenhemel genieten. Dit wil natuurlijk niet zeggen dat je met gevaar voor eigen leven door een onverlichte tuin moet strompelen. Voor het optimaal genieten van je tuin is mooie en goed functionerende tuinverlichting onmisbaar. En als tuinlampen goed zijn geplaatst kunnen die de tuin ook 's avonds de moeite van het bezichtigen waard maken. Sfeervolle lichtpunten veranderen de tuin van een donkere muur in een prachtig driedimensionaal decor van het terras. Maar de meesten van ons brengen niet de hele nacht in de tuin door dus een groot deel van de avond/nacht kan de verlichting gewoon uit.
Doel
De tuinverlichting kan onder meer bedoeld zijn voor praktisch licht, sfeerverlichting of beveiliging. Sommige tuinlampen zijn geschikt voor meerdere doeleinden tegelijk maar dit geldt niet voor alle modellen. Voor beveiligingsverlichting is het handig als de bewegingssensor al is ingebouwd. Voor sfeerverlichting is het uiterlijk van de tuinlamp, de (beperkte) lichtsterkte en lichtkleur van belang. Wanneer de tuinlamp ook van praktisch nut moet zijn zal de maximale lichtsterkte mogelijk groter moeten zijn dan wanneer deze slechts als sfeerverlichting gebruikt wordt. Tuinverlichting op zonne-energie (solarlampen) kan prima gebruikt worden voor enkele uren sfeerverlichting of als afbakening van een pad maar is vaak minder geschikt wanneer de hoeveelheid licht er werkelijk toe doet.
Locatie
Het heeft weinig zin lage tuinlampjes of (inbouw) grondspots in de tuin te zetten op plaatsen waar ze door begroeiing vrijwel geheel aan het zicht worden onttrokken. Voor het tonen van de contouren van een tuinpad kunnen deze echter weer wel geschikt zijn. Evenals bijvoorbeeld voor plaatsing rond een vijver of de randen van een terras. Ook door het belichten van bepaalde struiken of bomen met een tuinspot/prikspot kan een mooi effect worden bereikt. Een hogere lantaarnpaal of tuinpaal kan al snel als hinderlijk worden ervaren wanneer deze vanaf het terras direct in het zicht staat en van een (enigszins) te felle lamp is voorzien. Wees niet te enthousiast bij het aanleggen van tuinverlichting. Voor een mooi en sfeervol resultaat moeten er zowel lichte als donkere plekken in de tuin zijn. Waar insecten door de hitte wegblijven van verlichting bestaande uit een vlam, worden ze door verlichting op elektriciteit juist aangetrokken. Het is daarom mogelijk verstandig de tuinverlichting op elektriciteit niet te dicht bij het terras of veel gebruikte deuren te plaatsen. Voor speciale gelegenheden kan naast of in plaats van de aanwezige tuinverlichting, een lichtsnoer (ook wel feestverlichting genoemd) worden opgehangen.
Stijl
Er zijn zoveel verschillende ontwerpen tuinverlichting dat bij elke tuinstijl wel een passend exemplaar is te vinden. Een klassieke tuinlantaarn geeft een sprookjesachtige sfeer in een informele of klassieke tuin. Een strakke tuinpaal, ledstrips en inbouw grondverlichting doen het goed in een moderne, formele tuin. Tuinverlichting met rechte lijnen komt formeler/moderner over dan tuinverlichting met ronde vormen. Verder wordt in een moderne tuin vaak gebruik gemaakt van rvs of hierop gelijkende kunststoffen. In een meer klassieke tuin zijn donker groen, donker blauw en zwart veel voorkomende kleuren. Een natuurlijke en robuuste uitstraling wordt bereikt met hardhouten tuinpalen bijvoorbeeld van teak. Het mixen van meerdere stijlen is niet aan te bevelen omdat hiermee in de meeste gevallen in plaats van één mooi geheel, een rommelig samenraapsel het resultaat is.
Materiaal
Tuinverlichtingssets en tuinlampen als tuinpalen en buitenlantaarns op lage of hoge sokkel zijn in verschillende materialen te koop waaronder kunststof, gecoat aluminium, gecoat staal, gegalvaniseerd metaal, roestvast staal(rvs), gecoat gietijzer en hardhout waaronder teak. Bij gecoat staal en gietijzer moeten beschadigingen zo snel mogelijk worden hersteld om corrosie te voorkomen. Roestvast staal (rvs)(ook wel roestvrij staal genoemd) moet uit de buurt van chloorhoudende stoffen worden gehouden. Hardhout moet zijn voorzien van een fsc keurmerk.
Energiebron
Voor tuinverlichting wordt in veel gevallen gebruik gemaakt van van het elektriciteitsnet afkomstige elektriciteit. Tuinverlichtingsets hebben vaak een transformator waardoor de lampjes zelf op 12 volt werken. Voor snel/makkelijk te plaatsen en te verwijderen sfeerverlichting kan echter ook gebruik worden gemaakt van solarverlichting. Solarlampen zijn vaak ook verkrijgbaar in bijzondere uitvoeringen zoals dierfiguren, kabouters, etcetera. Tuinverlichting op zonne-energie houdt het echter meestal maar enkele uren vol en de lichtsterkte is beperkt. Het meest sfeervol is misschien wel het gebruik van vuur. Met tuinfakkels, windlichten, olielampen en gelbranders kan een terras voldoende worden verlicht. Het voordeel van dit type verlichting is dat je het kunt verplaatsen en verwijderen wanneer dat uitkomt. Nadelen zijn het brandgevaar en de bij te vullen brandstof.
Lampen
Voor alle typen verlichting worden tegenwoordig ledlampen gebruikt. Er zijn zeer felle ledlampen voor bijvoorbeeld beveiligingsdoeleinden en zachter gekleurde zwakkere ledlampen voor de sfeerverlichting.
Besparen
Hoewel je met ledverlichting niet zo snel een hoge energierekening krijgt, is met het gebruik van van bewegingsmelders en / of tijdschakelaars (eventueel in combinatie met schemerschakelaars) op jaarbasis wel wat te besparen op elektriciteitskosten als je veel verlichtingspunten hebt. Belangrijker is echter het eerder beschreven effect op de natuur.
Plaatsing
Solarlampen zijn het makkelijkst te plaatsen en op bijna elke mogelijke locatie. Uiteraard zal tuinverlichting op zonne-energie die in de schaduw staat minder goed presteren dan wanneer de solarlamp in de volle zon staat.
Een klein beetje meer werk vergt het plaatsen van een tuinverlichtingsset op 12 volt. Door de lage spanning is er echter geen bijzondere kennis of vaardigheid vereist voor het aanleggen. Zorg er voor dat niet (spat)waterdichte transformators en stekkerdozen worden beschermd tegen vocht. Als je vreest dat de draad bij het onderhoud aan de tuin zal beschadigen kun je deze ingraven in een pvc-buis of oude tuinslang, of juist in het zicht laten liggen.
Grondspots zijn zowel in 230 volt als in 12 volt uitvoering te koop. Als de grondspot niet geheel waterdicht is (in veel gevallen mogen ze niet onder water komen te staan), moet onder de grondspot ongeveer 20 centimeter grind worden aangebracht voor een goede afwatering. Grondspots kunnen door gebruik te maken van een gietmof ondergronds met elkaar worden verbonden.
Tuinlampen als tuinpalen, lantaarns op sokkel en wandlampen voor buiten werken meestal op 230 volt. Hoewel het voor een handige klusser goed te doen is deze lampen zelf aan te sluiten, is het risico en daarmee de noodzaak van zorgvuldigheid groter. Het is beter bij twijfel een deskundige in te schakelen dan per ongeluk zelf onderdeel van de verlichting te gaan uitmaken. Het verdient aanbeveling van tevoren goed na te denken over de locatie van buitencontactdozen en buitenschakelaars (eventueel in de vorm van schemerschakelaars) omdat ze het beste uit het zicht kunnen worden aangelegd.
Indien mogelijk is het ook verstandig de tuinverlichting op een aparte groep van het elektriciteitsnet te plaatsen. De kans dat door één of andere lekkage iets mis gaat met de buitenverlichting en de stop of de aardlekschakelaar doorslaat is nu eenmaal groter dan het geval is bij de elektriciteit binnenshuis. Mocht iets dergelijks gebeuren tijdens een vakantie en de buitenverlichting zit op dezelfde groep als de vriezer dan zorgt dat waarschijnlijk voor een minder prettige thuiskomst. Is het lastig om een extra groep aan te (laten) leggen, probeer er dan voor te zorgen dat je de elektriciteit buiten (grotendeels) kunt uitschakelen als je voor langere tijd weg zult zijn.
Conclusie
Ga je aan de slag met tuinverlichting? Maak dan van tevoren een schema / tekening waarop je de verlichtingspunten aangeeft en ook welk type verlichting dit moet zijn: sfeer, praktisch of veiligheid. Met deze tekening kun je de benodigde elektriciteitskabels en buitencontactdozen (laten) aanleggen. Zorg er zo mogelijk voor dat de elektriciteit buiten niet op dezelfde groep zit als elektriciteit binnen of tenminste dat je de buitenelektriciteit kunt uitschakelen. Maak voor het gemak gebruik van (een combinatie van) sensoren om de verlichting op de gewenste momenten aan en uit te laten gaan maar gebruik niet alleen schemersensoren waardoor verlichting de hele nacht blijft branden en de natuur verstoord wordt. In veel gevallen is een simpele handmatige aan/uit schakelaar voor sfeerverlichting het handigst omdat je de verlichting dan alleen aan zult doen als er iemand in de tuin is. Voor het verlichten van paden en deuren ligt het gebruik van bewegingsmelders voor de hand. De keuze aan buiten-/tuinverlichting bij webshops is erg groot. Smaken verschillen maar door je aan één stijl te houden (in ieder geval geen mix van klassiek en modern) bereik je vaak het mooiste effect.
Bekijk en vergelijk tuinverlichting / buitenverlichting